Dat ene inzicht dat iedereen mist: waarom tijd bepalend is voor je herstel na ontslag
Als we het over ontslag of overcompleet verklaard worden hebben, richten we ons vaak op de emotionele curve: schok, ongeloof, woede, acceptatie, reset. Of we hebben het over praktische stappen: je CV bijwerken, netwerken, solliciteren, je carrièrepad heroverwegen.
Maar er is een factor die bijna nooit wordt besproken, en toch geeft het het hele herstelproces meer vorm dan wat dan ook:
Tijd
De hoeveelheid tijd die iemand heeft - of heeft niet - bepaalt hoe diep ze door de 4R-fasen zullen gaan:
Reflecteren → Resetten → Richting kiezen → Realiseren
En de realiteit is:
Niet iedereen krijgt evenveel tijd.
Waarom tijd het hele 4R-traject bepaalt
Ieders tijdlijn wordt beïnvloed door zeer reële, praktische beperkingen:
- Einddatum VSO
- Wachttijd voordat de sociale zekerheid ingaat
- Duur van WW-recht
- Financiële verantwoordelijkheden
- Invloed van levensstijl
- Gezinssituatie
- Emotionele veerkracht op het moment dat ontslag toeslaat
Sommige mensen moeten snel in actie komen - omdat het geld opraakt, verplichtingen oplopen of de druk om “terug te veren” overweldigend voelt. Anderen hebben het geluk dat ze ademruimte hebben, waardoor ze dat kunnen doen:
- dieper nadenken
- echt resetten
- identiteit en waarden onderzoeken
- experimenteren zonder paniek
- bouw duidelijkheid op in plaats van verwarring
- de markt opnieuw betreden met intentie
Maar hier is de diepere consequentie:
Als het proces te snel gaat, zullen de fasen die je “overslaat” later terugkomen - vaak op het slechtst mogelijke moment.
Een realistische tijdlijn: hoe tijd vorm geeft aan transformatie
(Gedeeld met toestemming, geanonimiseerd)
Een van mijn coachees blikte onlangs terug op zijn 9 maanden durende transitie. Toen hij mijn artikel over ontslag las, zei hij:
“Ik kon letterlijk alle 4R-fasen één voor één afvinken. Ik zag mijn eigen reis weerspiegeld in jouw model.”
Zijn tijdlijn zag er als volgt uit:
- Feb-mei (nog geen WW): emotionele afsluiting → Reflecteren & Reset
- Beginnen als ondernemer → eerste Richting bepalen
- Juli: familievakantie → een tweede rustige Reflecteren & Reset
- Aug: testopdrachten → verschuiving naar Realiseren na verder calibreren van de initiële gekozen richting
- sept-nov: toepassen, lobbyen, identiteit verfijnen → diep Richting bepalen (voel de bevestiging) → veel beter realiseren
Hij beschreef de ervaring als volgt:
“De energie om weer op te bouwen kwam langzaam terug. Ik wilde dit proces niet overhaasten. Ik wil bewuste keuzes maken, geen snelle.”
Deze helderheid zou niet zijn ontstaan zonder tijd. En veel mensen krijgen dit venster nooit.
Tijd is geen luxe. Het maakt deel uit van het herstel.
Ontslag is geen loopbaangebeurtenis - het is een psychologische transitie. En in tegenstelling tot organisaties werken mensen niet in keurige tijdlijnen. We verwerken verlies van identiteit, eigenwaarde, angst, hoop en mogelijkheden in cycli. En cycli hebben tijd nodig.
Leiders onderschatten dit vaak. Overheden houden er geen rekening mee. En werknemers voelen zich schuldig omdat ze het nodig hebben.
Ontslag of overcompleet zijn is een vorm van breken - en een breuk vereist herstel.
Wat gebeurt er als het proces wordt overhaast?
Als mensen geen tijd krijgen, ervaren ze vaak:
- chronische zelftwijfel
- gehaaste beroepskeuzes
- rollen accepteren die onder hun potentieel liggen
- vertraagde emotionele verwerking
- instorten tijdens het inwerken in hun nieuwe baan
- identiteitsverwarring (“Wie ben ik nu?”)
- burnout risico
- spijt
- dezelfde patronen herhalen
Omdat de fases die zijn overgeslagen tijdens Reflecteren en Reset altijd weer komen opdagen.
Wat gebeurt er als het proces goed verloopt?
Mensen die de tijd nemen - al is het maar een beetje - melden vaak dit:
- hernieuwd zelfvertrouwen
- een duidelijk persoonlijk verhaal
- sterkere besluitvorming
- een beter begrip van hun waarde
- betere afstemming op rol
- gezondere grenzen
- stabielere energie
- een zinvollere carrièrerichting
- integratie in plaats van ontsnappen
Dit is waarom Richting bepalen en Realiseren zo krachtig worden in plaats van je kwetsbaar te maken.
Wat leiders zich moeten realiseren
Ontslag of overcompleet zijn is juridisch gezien misschien gestructureerd, helaas is het psychologisch gesproken vaak nogal rommelig. Mensen tijd gunnen is geen luxe - het is de voorwaarde voor:
- betere resultaten
- gezondere overgangen
- minder toekomstig ziekteverzuim
- beter werkgeversimago
- humanere beheerpraktijken
En vaak kost het organisaties niets - behalve dat ze zich er goed van bewust moeten zijn.
Wat werknemers zich moeten realiseren
Als je ontslagen bent of overcompleet verklaard:
- Je bent niet “langzaam”.”
- Je bent niet “onproductief”.”
- Je zit niet “vast”.”
- Je bent geen “tijd aan het verspillen”.”
Je bent aan het herkalibreren. En herkalibreren is werk.
De 4R-reis is niet lineair. Het beweegt zich in spiralen - soms vooruit, soms terug - maar altijd met betekenis. Geef jezelf de tijd die je nodig hebt, zelfs als die tijd ongemakkelijk voelt.
Want tijd is geen vertraging. Het is juist de ruimte waar genezing, helderheid en een nieuwe identiteit worden gevormd.
Heb je nu of in de nabije toekomst hulp nodig bij je proces? Of zoek je ondersteuning voor medewerkers die ontslagen worden? Neem contact op om te zien of mijn expertise van nut kan zijn.
Organisaties die het 4R-model gebruiken, ervaren soepelere overgangen, lagere kosten, een sterkere werkgevers uitstraling en gezondere, meer betrokken werknemers - zowel degenen die vertrekken als degenen die blijven.
Ik heb ook een fundamenteel artikel geschreven over redundantie en herstel:
Wanneer ontslag een keerpunt wordt: Wat leiders fout doen en hoe werknemers sterker kunnen worden (context: Nederland)
Andere berichten over dit onderwerp:
